Scheiden en een bedrijf, HELP!

Een echtscheiding gaat niemand in de koude kleren zitten. Zelfs als het proces in goede harmonie met je (inmiddels ex-)partner gaat, spelen er heel veel vragen. Wat gebeurt er met het inkomen, de kinderen, huisdieren, de woning en voor ondernemers komt hier nog bij: wat gebeurt er met mijn bedrijf? In vier heldere stappen scheppen we hier licht in de duisternis.

Stap 1: Gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden?

Een wijze collega zei ooit: “Een soepele scheiding begint bij goede afspraken wanneer men gaat trouwen” en hij kon het niet meer bij het rechte eind hebben. Heel veel hangt namelijk af van wat er is afgesproken bij het aangaan van het huwelijk. De belangrijkste vraag is misschien wel: ben je in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden getrouwd?

Zijn er huwelijkse voorwaarden afgesproken, dan gelden deze. Vaak komen huwelijkse voorwaarden erop neer dat het vermogen (en dus ook het bedrijf) bij de partner blijft die het heeft opgebouwd. Inkomen dat partners tijdens het huwelijk verwerven wordt vaak wél gedeeld.

Een gemeenschap van goederen kan ingrijpende gevolgen hebben. Dit betekent namelijk dat al het vermogen (denk aan spaargeld, vastgoed, aandelen, beleggingen, maar zeker ook uw bedrijf) en inkomen op één grote berg belandt, waarvan beide partners voor 50% ‘eigenaar’ zijn. We zien dat dit bij een scheiding tot problemen kan leiden. Een partner is dan namelijk ineens 50% eigenaar van het bedrijf. Hoe dat uitpakt en hoe hiermee om te gaan hangt af van welke rechtsvorm uw bedrijf heeft.

Interessant: Sinds 2018 geldt de Wet beperkte gemeenschap van goederen. Als je na 1 januari 2018 bent getrouwd geldt automatisch een beperkte gemeenschap van goederen, waar je onderneming die je al voor het huwelijk bent gestart buiten de gemeenschap valt. Ben je vóór 1 januari 2018 getrouwd en heb je geen huwelijkse voorwaarden afgesproken, dan ben je in (algehele) gemeenschap van goederen getrouwd.

Stap 2: De rechtsvorm van het bedrijf

Nederland kent heel veel bedrijven die als eenmanszaak worden gedreven. Naar verluid zijn dat er 1,3 miljoen! Een eenmanszaak is de meest eenvoudige rechtsvorm die we in Nederland kennen. In de praktijk hoef je alleen een inschrijving in de Kamer van Koophandel te regelen, waarna je een btw-nummer krijgt van de Belastingdienst en je het naambordje aan de muur kunt spijkeren.

Het nadeel van zo’n eenvoudige eenmanszaak is dat het juridisch niets is. Er is geen afzonderlijke rechtspersoon. Als ondernemer bén je het bedrijf. Niet alleen praktisch (je werkt in het bedrijf), maar ook voor de wet. Er is geen onderscheid tussen ondernemer en bedrijf.

Bij een echtscheiding kan dit voor hoofdbrekers zorgen, zeker als je in gemeenschap van goederen getrouwd bent. Beide partners zijn dan namelijk voor de helft ‘eigenaar’ van het bedrijf. Vaak wordt ervoor gekozen om de waarde van het bedrijf te laten bepalen of taxeren, waarna de niet-meewerkende partner hier een aandeel in krijgt bij de echtscheiding. Het bepalen van de waarde van een eenmanszaak is erg specialistisch werk waarvoor vaak een advocaat, mediator of financieel adviseur in de hand moet worden genomen.

Soms wordt gewerkt met een vennootschap onder firma (vof) of een besloten vennootschap (BV).

Bij een vof zijn er veel verschillende smaken. Zo kunnen de partners samen een vof hebben, maar het kan ook voorkomen dat één partner samen met derden een bedrijf heeft en kunnen de partners allebei, samen met een of meer derden, een vof hebben. Als beide partners enig vennoot zijn (dat wil zeggen: als er een vof is waarin de partners samen werken) kan het bedrijf gewoon blijven bestaan. Een echtscheiding betekent namelijk niet automatisch dat ook de vof stopt. Als één van de partners het bedrijf toch wil verlaten en de andere partner het bedrijf wil voortzetten kan er een overeenkomst worden gesloten waarbij het bedrijf wordt ‘verdeeld’. Er kunnen afspraken worden gemaakt over een vergoeding voor de uittredend partner en hoe de partners zakelijk met elkaar om blijven gaan. De afspraken die zijn gemaakt bij het starten van de vof zijn hierbij belangrijk. De partner die het bedrijf wil voortzetten zal dit vaak als eenmanszaak doen. Hiervoor is vaak een nieuwe inschrijving in de Kamer van Koophandel nodig.

Scheiden met een BV is juridisch het meest eenvoudige (let overigens op: juridisch eenvoudig betekent niet altijd dat het in de praktijk makkelijk zal gaan!). Een BV heeft aandelen die de waarde van het bedrijf bepalen. Beide partners krijgen bij scheiding 50% van de aandelen. 50% van de aandelen betekent ook 50% van de zeggenschap over het bedrijf, en dat is niet altijd wenselijk. Daarom wordt de niet-meewerkende partner vaak volledig of gedeeltelijk ‘uitgekocht’. De partner die het bedrijf wil voortzetten betaalt dan de waarde van de aandelen aan de andere partner. Wat een aandeel waard is wordt vaak bepaald of getaxeerd door een accountant of financieel adviseur.

Stap 3: Let op addertjes onder het gras

Het verdelen van een bedrijf is al ingewikkeld genoeg. Alleen maar kijken naar de waarde van het bedrijf dat op de balans staat zou echter te kort door de bocht zijn. Er moet worden gekeken naar de (toekomstige) waarde die een bedrijf heeft. Als dit eenmaal is berekend door een deskundige kunnen er ook nog addertjes zijn. Denk bijvoorbeeld aan het volgende. Als je een lening voor je bedrijf hebt afgesloten bij een bank, heeft je partner vaak mee moeten tekenen. Echtscheiding en uittreding uit het bedrijf betekent dan niet automatisch ook dat de partner van zijn of haar aansprakelijkheid af is. Bovendien kan het zo zijn dat de bank het geleende geld in één keer kan opeisen als de partners gaan scheiden. Kijk dus niet alleen in het bedrijf en naar de financiële cijfers, maar neem ook contact op met financiers, om lelijke verrassingen te voorkomen.

Stap 4: Afspraken maken

Bij een echtscheiding komt er veel op je af. Het enige juiste advies dat ik u kan geven is: laat je goed voorlichten door een specialist en leg de gemaakte afspraken vast in het echtscheidingsconvenant. Deze overeenkomst wordt door de rechter bekrachtigd. Benieuwd of wij je kunnen helpen?

 Auteur: Corné van de Wiel